Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun 100. yılında Bilim Akademisi ve Ekol Vakfı önemli bir projeye imza attılar. Ekol Vakfı desteği ile Bilim Akademisi Cumhuriyetin ilk yıllarında erkek egemen iş kolu kabul edilen bilimsel araştırmalara yönelen on iki Türk kadınının bu zorlu yolculukta hem bilim hem de kadın olmanın ağırlığıyla gösterdikleri üstün çabanın ve başarının kitabını hayata geçirdiler. Sahada: Cumhuriyetin Harcında Bilim ve Kadınlar adlı seçkide cumhuriyetin yetiştirdiği bilim kadınlarının sahada yaptıkları çalışmalara odaklanıldı.
Kitabı yayına tarihçi ve editör Müsemma Sabancıoğlu hazırladı. Kitapta söz konusu edilen bilim insanlarının aile üyeleri, öğrencileri, meslektaşlarıyla ve alanların uzmanlarıyla bir dizi görüşme gerçekleştirildi. Kütüphanelerde ve özel arşivlerde geniş bir literatür ve süreli yayınlar taraması yapıldı, kurum arşivlerinde çalışıldı ve her konunun uzmanlarının danışmanlığına başvuruldu. Kitapta daha önce yayımlanmamış fotoğraflar, belgeler, kayda geçmemiş, anlatılmamış ayrıntılar var.
Bugün hayatta olmayan bilim kadınlarıyla yapılan söyleşi formu ile hazırlanan kitapta, konular belli bir çerçeve içinde ele alındı. Her bölümde öncelikle bilim alanlarının kısa geçmişine ve bu alanda bilimsel bilginin üretilme süreçlerine yer verildi. Bölümlere konu edinilen kişilerin alana katkılarına, yaptıkları bir ya da daha fazla saha çalışmasına, eğitimci yanlarına ve mümkün olabildiğince özel yaşamlarına dair ayrıntılar bulunuyor. Seçkide yer alan bilim kadınları şöyle sıralanıyor:
Fahire Battalgazi, 1902-1948, Zooloji; Leman Cevat Tomsu, 1913-1988, Mimarlık;Atıfe (Dacı) Dizer, 1916-2003, Paleontoloji; Halet Çambel, 1916-2014, Arkeoloji; Asuman (Berk) Baytop, 1920-2015, Botanik; Saadet Ergene Bayramoğlu, 1915-1997, Zooloji; Mübeccel (Belik) Kıray, 1923-2007, Sosyoloji; Cazibe (Arıç) Sayar, 1926-2021, Jeoloji, Paleontoloji; Behice Boran, 1910-1987, Sosyoloji; Fatma (Taşkıngöl) Başaran, 1921- 2008, Sosyal Psikoloji; Jale (Ogan) İnan, 1914-2001, Arkeoloji; Nuriye Pınar Erdem, 1914-2006, Jeoloji.
Doğum yılları 1902 ile 1923 arasında değişen 12 bilim kadınının öyküleri, Osmanlıdan Cumhuriyete bilim tarihi, yükseköğretimde kurumsallaşma süreci, eğitim reformlarının yarattığı yeni hareketlilik ve imkânlar gibi konulara ışık tutması açısından önem taşıyor.
Kitabın tasarımını ise grafik ve tasarım ustası Bülent Erkmen gerçekleştirdi.
CUMHURİYETİN HARCINDAKİ BİLİM KADINLARI
[/mk_fancy_title]Projenin hayata geçme süreci ve kitabın içeriği hakkında bilgi veren Bilim Akademisi Başkanı Prof. Dr. Canan Atılgan,
değerlendirmesinde bulundu.
Kitabı yayına hazırlayan tarihçi Müsemma Sabancıoğlu, proje kapsamında farklı disiplinlerde çalışan ve çok sayıda öncü bilim kadını arasından Anadolu’da, Trakya’da saha araştırma yapanlara yoğunlaştıklarını ifade ederek,
sorularına cevaplar arandığını ifade etti.
Toplumun geleceğine olumlu katkı sağlamak adına projeler geliştirirken, öncelik verdikleri konuların başında eğitimde eşitlik ilkesinin geldiğini ifade eden Ekol Vakfı Kurucu Başkanı Ahmet Musul ise
diye konuştu.
“Cumhuriyetin Harcında Bilim ve Kadınlar” projesi, “Sahada” başlığı ile sınırlı kalmayacak. Diğer alanlarda sekiz bilim kadını tarafından yapılmış bilimsel çalışmalar Bilim Akademisi’nin yayını sarkac.org adresinde ayrıntılarıyla yer alacak. Ayrıca Bilim Akademisi tarafından kitap çevrimiçi olarak satışa sunulacak.